Klas

 

Als de wekker gaat, is mijn reddeloosheid op haar hoogtepunt. Ik begrijp er niets van dat de examens dit jaar worden afgenomen in een lokaal met allerlei hoeken en nissen, waar de tafels in groepjes staan. Dat de examenkandidaten overleggen en dat mijn surveillerende collega’s niet ingrijpen – nee, sterker nog: dat ze met elkaar staan te praten en lachen.

Nou geef ik toch al een jaartje of dertig les. Door de bank genomen gaan die lessen heel behoorlijk. Oké, ik ben heus nog wel eens ontevreden over een les en in mijn eerste jaren was het vaak een bende in mijn klassen. Ik herinner me nog de namen van mijn Angstgegners uit die tijd: Dennis, Jurriaan en Mathijs. Toch zijn zij het niet die mijn dromen bezoeken tijdens de vakantie. Dat zijn naam- en leeftijdloze kinderen. En wat maken ze me het leven zuur.  

Ik ben niet de enige met zomernachtmerries. Sterker nog, als ik het aan collega’s vraag, komt er een golf van herkenning. De variaties zijn even eindeloos als voor de hand liggend: na de vakantie verdwalen in de gangen van school en je lokaal niet kunnen vinden, in de supermarkt op je horloge kijken en bedenken dat je les hebt. Les geven in een lokaal dat je maar voor de helft kunt overzien omdat het een grillige vorm en pilaren middenin de ruimte heeft. Surveilleren bij een examen, waarbij alle leerlingen spieken en andere surveillanten die er niets van zeggen – zie hierboven. Onvoorbereid een les moeten geven. Onbevoegd een ander vak moeten geven. Opnieuw examen moeten doen ook, of zou iedere volwassene dat wel eens dromen?

Het zijn niet alleen de beginnelingen die geregeld wakker schieten uit zo’n angstdroom, nee, helaas voor hen. Naast alles wat in de loop van de jaren minder eng wordt (overgangsvergaderingen voorzitten, telefoontjes met een tweede corrector van de examens, tienminutengesprekken) blijven die dromen je je hele onderwijsloopbaan bezoeken. Het bijzondere is dat ze zich in hun geheime hol terugtrekken wanneer ik weer aan het werk ga, om inde volgende vakantie weer toe te slaan.

Iemand zei: ‘Maar zou niet elk vak zijn eigen vakantiedromen hebben?’ Ik denk dat dat inderdaad zo is. Bij artsen en verpleegkundigen kan ik me daar van alles bij voorstellen: een linkerbeen afgezet in plaats van een staaroperatie (ik weet in die context nog een aflevering van De rijdende rechter waarin een hond gecastreerd terugkomt van een gebitsreiniging, maar dat terzijde), een verkeerde diagnose of een slagaderlijke bloeding waar niet tegenop te hechten valt. Ook bij topvoetballers en loodgieters, bij acteurs en bij accountants kan ik me iets voorstellen, al schoot mijn verbeeldingskracht bij die laatste beroepsgroep tekort en moest ik me door een ervaren accountant wel wat suggesties laten influisteren. Maar wat droomt nou een gemeenteambtenaar? Een beeldend kunstenaar? Een organisatieadviseur?

Freud zag in de examendroom een herinnering aan de straffen die we in onze kindertijd kregen voor verboden seksuele handelingen. Ik vraag me af of hoe hij de schooldroom zou interpreteren.